Zamknij

HENRYK ŁUKASZEWSKI – KRONIKARZ ŚRODY I POWIATU ŚREDZKIEGO

22:06, 09.05.2023 (PAWEL ŁUKASZEWSKI) Aktualizacja: 22:08, 09.05.2023

HENRYK ŁUKASZEWSKI – KRONIKARZ ŚRODY I POWIATU ŚREDZKIEGO

Henryk Łukaszewski urodził się 10 maja 1928 roku w Środzie (aktualnie Wielkopolskiej), w kupieckiej rodzinie o patriotycznych tradycjach.

Ojciec Henryka – Franciszek Łukaszewski był nie tylko restauratorem i lokalnym społecznikiem, ale przede wszystkim wzorowym patriotą, albowiem kiedy była taka potrzeba nie zawahał się, aby na wezwanie księdza Mieczysława Meissnera założyć mundur i wziąć udział w Powstaniu Wielkopolskim.

Te cechy przejął również Henryk Łukaszewski. Całe swoje życie poświęcił nie tylko najbliższej rodzinie, ale także promowaniu patriotycznych postaw oraz kultywowaniu tradycji i piękna Miasta, w którym się urodził, wychował, pracował i do końca życia mieszkał. Niestety doświadczył również wojennej traumy, albowiem jako piętnastoletni chłopiec, w 1943 roku, został przez hitlerowców wywieziony w okolice Włocławka na przymusowe roboty.

40 lat swej pracy zawodowej Henryk Łukaszewski związał ze średzką kulturą. Pracę tę rozpoczął na początku lat 50. dwudziestego wieku w obecnym Ośrodku Kultury w Środzie Wielkopolskiej. W latach 60. i 70. instytucja ta miała status Powiatowego Domu Kultury, a kiedy odchodził na emeryturę jej nazwa brzmiała – Średzki Ośrodek Kultury.

W początkowym okresie swojej zawodowej aktywności Henryk Łukaszewski zaangażował się w pracę zespołu teatralnego, którego największym sukcesem było wystawienie w 1954 roku sztuki Wojciecha Bogusławskiego „Krakowiacy i Górale”. W przedstawieniu tym, obok wielu innych artystów amatorów, występowała również Jego przyszła żona Elżbieta. Przedstawienie odniosło ogromny sukces. Wystawiono je 38 razy, a obejrzało 36 tysięcy widzów, także w sceneriach plenerowych. Sztukę tę oglądali nie tylko mieszkańcy Środy, ale także Gniezna, Kostrzyna, Gostynia, Poznania i kilku innych, mniejszych miejscowości. Co ciekawe udział w tym przedstawieniu miał również wpływ na decyzje o charakterze prywatnym, albowiem 29 grudnia 1956 roku w Średzkiej Kolegiacie odbył się ślub Elżbiety Sobikówny (członkini amatorskiego zespołu teatralnego) i Henryka Łukaszewskiego. Dom weselny znajdował się w mieszkaniu Panny Młodej w Środzie, przy ulicy 20 Października 18.

W latach 1952 – 1967 amatorski zespół teatralny, działający przy Powiatowym Domu Kultury w Środzie, wystawił 17 różnych spektakli i sztuk teatralnych. W dziewięciu z nich wystąpił bohater niniejszego wspomnienia.

W latach 60. Henryk Łukaszewski rozpoczął współpracę ze Średzkim Towarzystwem Kulturalnym oraz z Muzeum Ziemi Średzkiej w Koszutach. Wspólnie z panem Franciszkiem Kosińskim, ówczesnym działaczem kulturalno-oświatowym i regionalistą, zajął się utworzeniem tego muzeum oraz pomagał w pozyskiwaniu eksponatów. Otwarcie Muzeum Ziemi Średzkiej w Koszutach nastąpiło w lipcu 1966 roku. Z kolei współpraca ze Średzkim Towarzystwem Kulturalnym, a głównie z panią Bożenną Urbańską, była czymś zupełnie naturalnym i oczywistym, a trwała do ostatnich dni aktywności Henryka Łukaszewskiego.

Jednym z największych wyzwań Henryka Łukaszewskiego, które przed sobą nieustannie i wytrwale stawiał, było propagowanie kultury ludowej gmin tworzących ówczesny (przed rokiem 1975) Powiat Średzki. To w dużej mierze dzięki Jego zabiegom zespół „Tośtoki” z Pięczkowa w gminie Krzykosy znany był daleko poza granicami Środy i Powiatu Średzkiego. Ogromnym szacunkiem darzył panią Franciszkę Tomczak (jedną z założycielek i kierowniczkę zespołu Tośtoki). Cenił Ją głównie za pasję kultywowania lokalnych tradycji.

Bardzo ważnym przedsięwzięciem, w którego przygotowaniach Henryk Łukaszewski aktywnie uczestniczył, były obchody 700-lecia nadania Środzie, ówcześnie Poznańskiej, praw miejskich. Ich inauguracja odbyła się we wrześniu 1967 roku. Z okazji tej rocznicy, i to z ogromnym rozmachem, przygotowano widowiska teatralne (prezentowane także na Starym Rynku) oraz zrealizowano kilkanaście ważnych, komunalnych inwestycji.

Organizacją, w której Henryk Łukaszewski z niebywałą pasją i bardzo aktywnie działał było Średzkie Towarzystwo Fotograficzne. Był inicjatorem utworzenia tego Towarzystwa (powstało 13 października 1967 roku) oraz jego wiceprezesem. W ciągu kilkudziesięciu lat wykonał tysiące fotografii, specjalizując się w dokumentowaniu najważniejszych wydarzeń w Środzie i Powiecie Średzkim. Wiele jego zdjęć opublikowano w lokalnych i regionalnych czasopismach. Sam inicjował i jako fotograf był współautorem niezliczonej liczby wystaw fotograficznych, prezentujących zarówno historię, jak i teraźniejszość Środy (najpierw tej Poznańskiej, a później Wielkopolskiej). Wystawy te można było oglądać zarówno w Ośrodku Kultury, jak i w gablotach sklepów w centrum Miasta oraz na Starym Rynku. Henryk Łukaszewski był w tej dziedzinie profesjonalistą, ukończył bowiem Studium Fotograficzne i uzyskał uprawnienia Instruktora Amatorskich Zespołów Artystycznych w Zakresie Fotografii. Zapraszał do Środy najlepszych poznańskich fotografików.

W latach 1959 – 1983 zorganizował 10 konkursów fotograficznych, których tematyka koncentrowała się na ukazywaniu piękna naszej małej ojczyzny. Sam uczestniczył w wielu konkursach fotograficznych, zdobywając nagrody i wyróżnienia. W 1969 roku zdobył I miejsce w konkursie fotograficznym „Moja Ojczyzna”, zorganizowanym przez Średzkie Towarzystwo Fotograficzne. W roku 1979 zwyciężył w konkursie fotograficznym „Dziecko”, zorganizowanym z okazji Międzynarodowego Roku Dziecka. Ponadto Jego fotogramy, wśród 120 ocenianych, zajęły II miejsce w konkursie, który odbył się w 1967 roku z okazji 700-lecia miasta Środy. Henryk Łukaszewski brał także aktywny udział w pracach Polskiej Federacji Stowarzyszeń Fotograficznych. W 1969 roku Prezydium Rady tego Stowarzyszenia przyznało mu Dyplom Honorowy za wysoki poziom artystyczny prac fotograficznych. W ostatnich latach swego życia był honorowym członkiem Średzkiego Towarzystwa Fotograficznego.

Jako animator kultury organizował również wystawy malarstwa. Szczególnie cenił twórczość pani Danuty Muszyńskiej-Zamorskiej i pana Ryszarda Kurnatowskiego. Na prośbę Henryka Łukaszewskiego pan Ryszard Kurnatowski namalował obraz przedstawiający przedwojenny budynek przy ulicy Kilińskiego 13 w Środzie, w którym mieściła się, prowadzona przez Franciszka Łukaszewskiego (ojca Henryka) oberża „Pod Księciem Józefem Poniatowskim”. Przed II wojną światową mieszkała tu cała rodzina Łukaszewskich. Krótko przed śmiercią Henryk Łukaszewski podarował ten obraz swojemu synowi, Pawłowi Łukaszewskiemu.

W 2001 roku był jedną z osób, które reaktywowały Kurkowe Bractwo Strzeleckie w Środzie Wielkopolskiej. W Bractwie tym pełnił funkcję kronikarza i oczywiście, jeśli była taka potrzeba, fotografa. Większość zgromadzonych przez Brata Henryka kronik i pamiątek, dotyczących historii i teraźniejszości średzkiego Bractwa Kurkowego (po jego reaktywacji), została przekazana przedstawicielom tej organizacji w Środzie.

Należy również wspomnieć o wielu innych Jego pasjach. Były nimi oprócz, najbliższego sercu, harcerstwa także: regionalistyka, numizmatyka i filatelistyka. Pracując w Ośrodku Kultury pasję filatelistyki zaszczepił wielu młodym Średzianom. Sam posiadał kilkanaście albumów, w których zgromadził tysiące znaczków i bloczków pocztowych. Trudna, w latach 80-tych, sytuacja materialna, zmusiła Henryka Łukaszewskiego do sprzedania prawie całych, gromadzonych przez wiele lat, zbiorów. Do dziś zachowały się tylko znaczki i bloczki pocztowe z wizerunkiem Papieża Jana Pawła II.

Na przełomie lat 80. i 90. ubiegłego wieku, w trakcie ustrojowych przemian w naszym kraju, Henryk Łukaszewski zaangażował się w działalność Komitetu Obywatelskiego „Solidarność” w Środzie. Zajął się między innymi organizacją spotkań z kandydatami Solidarności – uczestniczącymi w pierwszych wolnych wyborach do Sejmu i Senatu Rzeczypospolitej. Był także aktywnym członkiem NSZZ „Solidarność”, działającego przy Pałacu Kultury w Poznaniu. Obecna nazwa tej instytucji, to Centrum Kultury Zamek.

W latach 90., po upadku komunizmu, kiedy na naszym lokalnym rynku prasowym pojawiło się wiele gazet, Henryk Łukaszewski współtworzył Nowy Kurier Średzki (był redaktorem technicznym) i współpracował z tygodnikiem Nasza Środa. Swoją wiedzą oraz historycznymi dokumentami i fotografiami dzielił się z każdym, kto go o to poprosił. A że Jego prywatne archiwum było pokaźne, to i zainteresowanie tymi zasobami też było ogromne.

W trakcie prawie 40-letniej, zawodowej aktywności Henryk Łukaszewski był wielokrotnie wyróżniany i nagradzany. 28 marca 1984 roku Henryk Jabłoński, Przewodniczący Rady Państwa odznaczył swojego imiennika „Złotym Krzyżem Zasługi”. Ponadto, i to dwukrotnie, za osiągnięcia w upowszechnianiu kultury Henryk Łukaszewski otrzymywał wyróżnienia od Ministra Kultury i Sztuki.

W 1978 roku, to właśnie od Ministra Kultury i Sztuki, otrzymał najwyższe odznaczenie resortowe – „Zasłużony Działacz Kultury”. Wcześniej, a dokładnie 24 czerwca 1974 roku, Wojewódzka Rada Narodowa w Poznaniu przyznała mu tytuł – „Zasłużonego dla Województwa Poznańskiego”.

Wśród przechowywanych przez Jego syna, Pawła Łukaszewskiego pamiątek znajduje się wiele odznaczeń, dyplomów uznania i podziękowań – za zasługi i ogromne zaangażowanie w kultywowaniu tradycji i piękna Ziemi Średzkiej.

Ostatnie lata życia Henryka Łukaszewskiego, to czas charakterystycznej dla niego aktywności społecznej, w tym promującej historię Środy i Powiatu Średzkiego. Najwięcej czasu poświęcał jednak spotkaniom i przedsięwzięciom organizowanym przez Kurkowe Bractwo Strzeleckie oraz dokumentowaniu wydarzeń związanych z działalnością tego Bractwa.

Prywatnie był bardzo pogodny, uczynny i towarzyski. Zawsze pamiętał o ważnych wydarzeniach rodzinnych, które z godną podziwu, kronikarską dokładnością uwieczniał na fotografiach. Cieszył Go najdrobniejszy sukces każdego z członków rodziny.

Henryk Łukaszewski zmarł, po kilkumiesięcznej chorobie, 18 grudnia 2012 roku. Został pochowany na cmentarzu parafialnym w Środzie Wielkopolskiej, a jego grób znajduje się w pobliżu grobów zmarłych z rodziny Łukaszewskich.

                                                                                                                                                                             

((PAWEL ŁUKASZEWSKI))

Co sądzisz na ten temat?

podoba mi się 0
nie podoba mi się 0
śmieszne 0
szokujące 0
przykre 0
wkurzające 0
facebookFacebook
twitterTwitter
wykopWykop
komentarzeKomentarze

komentarz(0)

Brak komentarza, Twój może być pierwszy.

Dodaj komentarz

0%