To tam pruski książe wybudował pałac

Mikuszewo to wieś w gminie Miłosław, która ilością zabytkowych obiektów niejednego może zaskoczyć. We wsi stoi zabytkowy zajazd, budynek poczty, czworaki, owczarnia i zabudowania folwarczne, rządcówka. A w środku – pałac.

Mikuszewo jest osadą o bardzo długiej historii. Pierwsze wzmianki o niej pojawiają się już w 1392 roku, skąd pochodzi kmieć Tomasz. Wówczas nazwę wsi podano jako „Micuszewo”. Następnie dowiadujemy się, że przez 15 lat od 1402 do 1417 właścicielem wsi był Paszko Wysota, łowczy kaliski. Później Mikuszewo zostało włączone w dobra czeszewskie i weszło z majątek rodziny Zarembów. Ród Zarembów jest jednym z najstarszych rodów szlacheckich w Polsce, a swoje początki zdaje się mieć właśnie w Wielkopolsce, gdzie możemy znaleźć wiele wzmianek o dobrach posiadanych przez członków tej rodziny. Zarembowie, w których posiadanie weszło Mikuszewo mieli w swoich dobrach i Nowe Miasto, po drugiej stronie Warty. Zarembowie władali także Jarocinem, a konflikt, jaki wyrósł między Sędziwojem z Jarocina, a królem Przemysłem II stał się przyczynkiem do podejrzeń o zdradę. Niektórzy historycy uważają bowiem, że to Zarembowie i Nałęczowie dokonali skutecznego zamachu na życie króla, którego zaatakowano w drodze z Pyzdr do Rogoźna. W drugiej połowie XV wieku wieś przeszła w ręce Wieniawów, którzy wkrótce potem zaczęli tytułować się Mikuszewskimi.

Do drugiej połowy XIX wieku majątek był własnością Przyjemskich, poźniej Zabłockich i Jabłonowskich, a w około 1880 roku znalazł się w rękach książęcej rodziny z jednego z licznych niemieckich księstw - Saksonia Meinigen. W tym czasie głową rodziny książęcej był Jerzy II, książę Sachsen – Meiningen z dynastii Wettynów. Wówczas to zbudowano w Mikuszewie pałac, który choć do dziś piękny, nie mógł się równać z pałacem rodzinnym w Meiningen. Po śmierci władcy księstwa w 1914 pałac znalazł się w rękach pruskiej Komisji Kolonizacyjnej.

Książe zbudował pałac?

Niektóre źródła podają, że pałac w Mikuszewie wybudowany został przez następcę tronu księstwa Saksonii – Meiningen, Bernarda III. Oprócz wykształcenia militarnego, Bernard odebrał staranne wykształcenie filologiczne, tłumacząc nawet teksty Schillera. Poślubił Charlottę Hohenzollern, z którą małżeństwo włączyło go w dwie bardzo ważne rodziny europejskie – cesarza niemieckiego i króla Prus Fryderyka Hohenzollerna, a także do brytyjskiej rodziny królewskiej, bowiem żona Bernarda była wnuczką królowej Wiktorii. Zarówno Charlotta jak i córka Bernarda, Feodora odziedziczyły po brytyjskiej rodzinie królewskiej jedną z dwóch dziedziczonych po królowej Wiktorii, bardzo ciężkich chorób genetycznych – porfirię.

Bernard jako władca panował krótko – tytularnie przez cztery lata, ale faktycznie jedynie kilka tygodni. Tron objął w wieku 63 lat, lecz gdy tylko wybuchła I Wojna Światowa zostawił władzę żonie i ruszył na front. Pod koniec wojny, jak wszyscy książęta niemieccy musiał abdykować.

Pałac, park i folwark

Sam pałac powstał około 1890 roku i w czasach swojej świetności musiał prezentować się naprawdę zjawiskowo. To pałac neorenesansowy, łączący w sobie eklektyzm, klasycyzm i renesans północny, o rozczłonkowanej bryle, z narożną, czworoboczną wieżą, zwieńczoną czworobocznym hełmem. Elewację pałacową zdobią medaliony, a dach choć czterospadowy, jest nieco płaski. W niedalekiej odległości od pałacu znajdują się zabudowania folwarczne, owczarnia i czworaki. Jest tam też rządcówka. Po odzyskaniu niepodległości pałac z folwarkiem przeszedł w państwowe ręce.

Pierwszy właściciel w wolnej Polsce

Od państwa majątek w Mikuszewie wykupił Zdzisław Antoni Baranowski, Rotmistrz Szwadronu Kawalerii Korpusu Ochrony Pogranicza „Powiśle”. Był powstańcem wielkopolskim, brał także udział w wojnie polsko-bolszewickiej. W Mikuszewie osiadł w 1923 roku. Pięć lat później poślubił Zofię z Chełkowskich, córkę Józefa Chełkowskiego, właściciela pałacu w Śmiełowie, wielkiego pasjonata koni. Baranowscy doczekali się tylko jednej córki, Zofii zwanej Zulą. Gdy Zdzisław otrzymał mobilizację do wojska w 1939, Zofia z Zulą wyjechały do Warszawy. Zofia zginęła w jednym z bombardowań w stolicy we wrześniu 1939 roku. W czasie II wojny światowej brał udział w bitwie nad Bzurą, po czym trafił do niewoli. Uwielbiał konie, dlatego już jako młody chłopak chciał zostać ułanem. Nawet gdy już trafił do niewoli, zajmował się koniami i pogłębiał swoją wiedzę o nich. Kiedy po wojnie Niemcy znalazły się w amerykańskiej strefie okupacyjnej, Zdzisława wysłano do Schonbecken, gdzie znajdowały się konie zrabowane z polskich stadnin w Racocie i Białej Podlaskiej, aby doprowadził je do należytego stanu. Nie wrócił już do Polski. Był instruktorem jazdy w Anglii, a także w Hiszpanii, jednak osiadł w Genewie, gdzie pracował w słynnej szkole jazdy Manege de Geneve. Tam właśnie stworzył „The International Horseman’s Dicitionary” (polski tytuł „Koń i jeździectwo – słownik hipologiczny”) i tam zmarł w 1965 roku.

Pałac dzisiaj

Choć elewacja pałacowa wygląda na zniszczoną i z daleka pałac sprawia wrażenie zaniedbanego, w jego wnętrzach działa Międzynarodowy Dom Spotkań Młodzieży. Obiektem opiekuje się Stowarzyszenie Inicjatyw Niezależnych „Mikuszewo”. Pałac otacza park ze stawem i starym drzewostanem, co czyni go przyjemnym miejscem do spacerów. Oczywiście, obecne założenie parkowe nie jest równie spektakularne co to za czasów pruskiego księcia, jednak okolica jest przyjazna wypoczynkowi na świeżym powietrzu. W pogodne dni widać tam spacerowiczów, głównie rodziny z dziećmi. Co ciekawe, niektóre z zabudowań w około pałacu są zamieszkane. Niektóre niestety, zaczynają obracać się w proch i padły ofiarą licznych dewastacji.