23 września 1945 roku – defilada harcerzy w centrum Środy

Fotografie, które dziś Państwu zaprezentuję, pod względem ich wagi historycznej, należą do najbardziej cennych w moich zbiorach. To niewątpliwie fotograficzne białe kruki. Dlaczego tak uważam? Przede wszystkim dlatego, że przypominają bardzo ważne, historyczne wydarzenia.

7 maja 1945 roku w Reims we Francji przedstawiciel Rzeszy Niemieckiej podpisał akt bezwarunkowej kapitulacji. Na mocy tego dokumentu do 8 maja 1945 roku wojska niemieckie miały zaprzestać jakichkolwiek działań zbrojnych. W ten sposób zakończyła się II wojna światowa. Dla narodów Europy Środkowo-Wschodniej klęska Niemiec niestety nie oznaczała wolności. Wraz z końcem zbrojnego konfliktu, w naszej części Europy, zaczął się okres stalinowskiego terroru. Kraje które, podobnie jak Polska, znalazły się w strefie sowieckich wpływów – na odzyskanie niepodległości musiały czekać przynajmniej do 1989 roku.

Klęska nazistowskich Niemiec, pomimo perspektyw sowieckiego jarzma, została w Europie Środkowo-Wschodniej przyjęta z ogromną ulgą i spontanicznie okazywaną radością. Organizowano manifestacje, koncerty i defilady. Oddawano hołd ofiarom wojny i celebrowano, okupione milionami ofiar i tak długo oczekiwane, zwycięstwo.

79 lat temu, dokładnie 23 września 1945 roku, ulicami Środy przeszedł pochód średzkich harcerzy. Wśród pozostawionych przez mojego ojca pamiątek znalazłem fotograficzną relację z przebiegu tego wydarzenia. Niestety, żadna z fotografii nie jest podpisana przez jej autora (autorów?). Wielka szkoda, ponieważ są one bezcenną kroniką tamtych czasów. Pokazują nie tylko maszerujących harcerzy, ale także centralne punkty naszego miasta.

Na odwrocie kilku pożółkłych fotografii znalazłem dopiski z których dowiedziałem się, kiedy i z jakiej okazji ta defilada się odbyła. O tym kiedy się odbyła napisałem już w tytule, natomiast okazją do jej zorganizowania był „Dzień Harcerza”. Ten uroczysty przemarsz miał jeszcze jeden, zupełnie inny wymiar. Otóż, ku mojemu ogromnemu zaskoczeniu, na zainstalowanej na Starym Rynku trybunie honorowej nie zauważyłem osób w harcerskich mundurach. Widoczni są tylko przedstawiciele władzy i wojska. Świadczy to o stricte propagandowym charakterze tej defilady. Nie ulega wątpliwości – rodziło się nowe, komunistyczne państwo. Państwo, które na wiele lat odebrało Polakom wolność i demokrację.

Zapraszam zatem do obejrzenia unikatowych fotografii relacjonujących przebieg harcerskiej defilady, zorganizowanej w Środzie 4 miesiące po zakończeniu II wojny światowej. Defilady ludzi promieniujących radością z pokonania nazistowskich Niemiec i pełnych nadziei na lepsze czasy. Niestety, pokonanie kolejnego, tym razem komunistycznego, totalitaryzmu zajęło nam 45 lat… .

                                                                    Paweł Łukaszewski