Budownictwo w czasach PRL - część druga

W pierwszej części tej opisowo-fotograficznej relacji przedstawiłem Państwu przykłady obiektów, które powstały w Środzie w czasach PRL-u i miały funkcję mieszkalną i przemysłową. W powojennym budownictwie mieszkaniowym, oprócz odbudowy zniszczonych obiektów, przystępowano do realizacji coraz większej liczby nowych budynków. Najpierw wznoszono je stosując tradycyjne metody i materiały, aby z biegiem czasu przestawić się na wielkoblokowe i wielkopłytowe systemy. Obiekty o funkcjach usługowych realizowano natomiast zarówno w technologii tradycyjnej, jak i w technologii tradycyjnej unowocześnionej. Zakres unowocześnień był pochodną postępu technologicznego i sprowadzał się głównie do montażu możliwie jak największych gabarytowo, głównie prefabrykowanych, elementów. Coraz powszechniej stosowano też konstrukcje szkieletowe, głównie ze stali i żelbetu.

W niniejszej (drugiej części) relacji pokażę Państwu przykłady obiektów użyteczności publicznej, które powstały w Środzie w czasach realnego socjalizmu. Ta kategoria obejmuje obiekty przeznaczone między innymi na potrzeby: oświaty, opieki zdrowotnej, handlu, kultury, administracji publicznej, nauki, sportu i turystyki, czy opieki społecznej i socjalnej. Po II wojnie światowej potrzeby w tym zakresie były ogromne. Niespotykana w innych krajach skala zniszczeń determinowała konieczność niezwłocznej budowy także tego rodzaju obiektów.

W PRL o przystąpieniu do realizacji każdej publicznej inwestycji decydowała scentralizowana władza. Decyzje o finansowaniu inwestycji nie zapadały na lokalnym, samorządowym szczeblu bo na żadnym poziomie samorządów wtedy nie było. Wszystko było w rękach Państwa, a konkretnie w rękach przewodniej siły narodu, której emanacją była Polska Zjednoczona Partia Robotnicza. To jej przedstawiciele, w ramach gospodarki nakazowo-rozdzielczej, decydowali o realizacji konkretnych inwestycji. Przy tym im większa był siła lokalnych struktur partii, tym łatwiej było przekonać wojewódzkich lub centralnych decydentów o konieczności realizacji jakiegoś budowlanego przedsięwzięcia. Pomimo tych uwarunkowań powstanie wielu, jakże oczekiwanych przez mieszkańców Środy, obiektów użyteczności publicznej świadczy, że rządzący tu sekretarze potrafili być wystarczająco przekonywujący… .

Oglądając fotografie, powstałych w czasach PRL-u, obiektów użyteczności publicznej uderza ich architektoniczna przeciętność i powtarzalność. Biorąc jednak pod uwagę powojenne realia nie można kwestionować ich budowy ze względu na niewyszukaną formę architektoniczną, należy natomiast docenić, że w tych trudnych czasach w ogóle takie obiekty powstawały. Po wielu przebudowach, rozbudowach i modernizacjach wyglądają dziś zdecydowanie lepiej. Mam nadzieję, że nie będziecie mieli Państwo problemu z ich rozpoznaniem.

                                                                              Paweł Łukaszewski

Zdjęcia pochodzą z archiwum Pawła Łukaszewskiego