Średzki przemysł w czasach PRL. Część pierwsza - „Stomil”

W latach 70. i 80. XX wieku funkcjonowało w Środzie kilka dużych przedsiębiorstw państwowych. Ukształtowały one przemysłowo-rolniczy oraz… badawczo-rozwojowy profil naszej gminy. Do grupy tych przedsiębiorstw należy zaliczyć: „CUKROWNIĘ”, ZMPG „STOMIL”, PRZEDSIĘBIORSTWO BUDOWNICTWA ROLNICZEGO, PAŃSTWOWY OŚRODEK MASZYNOWY, ZPOW „HORTEX” i „COBORU” w Słupi Wielkiej. Ostatni z wymienionych, to Centralny Ośrodek Badania Odmian Roślin Uprawnych. Swego czasu samodzielna placówka naukowo-badawcza o dużym intelektualnym i technicznym potencjale. Oprócz wymienionych firm Środa była także siedzibą kilkunastu trochę mniejszych, pod względem zdolności produkcyjnych i liczby pracowników, zakładów. Kilka z nich to firmy związane z branżą rolniczą. Na przykład: Mleczarnia, Zakłady Mięsne, Spółdzielnia Ogrodniczo-Pszczelarska czy Centrala Nasienna.

Trzeba tu od razu dodać, że o lokalizacji przedsiębiorstwa i profilu jego produkcji nie decydował wtedy rynek, a partyjni dygnitarze. Taki model sterowania gospodarką nazywał się centralnie planowanym albo nakazowo-rozdzielczym. Paradoksalnie, szczęśliwe umieszczenie przez władzę ludową siedziby przedsiębiorstwa w konkretnej miejscowości stymulowało jej rozwój. Głównie w zakresie: budownictwa, handlu i usług, służby zdrowia, rolnictwa i edukacji.

W moim archiwum znajduje się sporo fotografii przedstawiających średzkie zakłady pracy. Najliczniejszą, fotograficzną reprezentację, posiadają przedsiębiorstwa: „Hortex”, „Stomil” i „COBORU”. Oczywiście posiadam również fotografie innych, nie mniej znaczących, zakładów. Krótką historię ”COBORU” już na łamach GPŚ zaprezentowałem. Pora na przypomnienie pozostałych przedsiębiorstw. Prezentację tę podzieliłem na trzy części.

Rozpocznę od zakładów „Stomil”. Zakłady Metalowe Przemysłu Gumowego „Stomil” (z siedzibą przy ulicy Prądzyńskiego 16 w Środzie Wlkp.) podlegały Zjednoczeniu Przemysłu Gumowego w Łodzi. W połowie lat 70. zakłady te znacznie w Środzie rozbudowano i zmodernizowano. Przypomnę, że „Stomil” produkował m.in. zawory do dętek, pierścienie Simmera oraz przewody wysokociśnieniowe i hamulcowe. W 2007 roku Zakłady Metalowe Przemysłu Gumowego „Stomil” w Środzie przeniesiono do Nekli. I to był ostatni już akord średzkiej historii tego przedsiębiorstwa. Krótka historia zakładu była już tematem artykułu zamieszczonego w 2020 roku na łamach GPŚ.

Dla Czytelników Głosu Powiatu Średzkiego wybrałem dziś kilkanaście fotografii przypominających zarówno obiekty produkcyjno-administracyjne, jak i pracowników ZMPG „STOMIL” w Środzie Wielkopolskiej. Za nami Święto Pracy, przyglądając się prezentowanym tu zdjęciom z pewnością zauważycie Państwo jak wiele z nich przedstawia pracowników tego przedsiębiorstwa w trakcie pierwszomajowych uroczystości… .

                                                                                              Paweł Łukaszewski

Zdjęcia pochodzą z archiwum Pawła Łukaszewskiego

[ZT]4444[/ZT]