Stara fotografia z harcerskiego święta skłania do refleksji nad stanem średzkich kamienic

Wśród wielu fotografii, których bohaterami są średzcy harcerze znalazłem prawdziwy skarb. To kilkunasto-zdjęciowa relacja ze średzkich obchodów Dnia Harcerza. Nie byłoby w tym nic nadzwyczajnego, gdyby nie fakt, że obchody te odbyły się tuż po zakończeniu II wojny światowej, w 1945 roku. Ta niebagatelnej wartości historycznej fotorelacja pokazuje przemarsz harcerzy ulicami Środy w kierunku Starego Rynku. Dziś chciałbym zwrócić Państwa uwagę nie na przebieg uroczystości, a na będący jej tłem skrawek ulicy. Jest nim jedna z najpiękniejszych w Środzie kamienic, uwieczniona właśnie na fotografii będącej elementem całego zbioru.

Aby upewnić się, że pamięć i intuicja mnie nie zawiodły poszedłem na miejsce utrwalone na wzmiankowanym zdjęciu. Nie myliłem się, widocznym na zdjęciu tłem przemarszu harcerzy jest kamienica znajdująca się przy ulicy Dąbrowskiego 30. Vis a vis budynku Poczty. Porównanie wyglądu utrwalonej na starej fotografii elewacji z jej aktualnym stanem wskazuje, że w budynku tym dokonano częściowej przebudowy i zmiany funkcji. Dotyczy to prawej (skrajnej) strony parteru, gdzie najprawdopodobniej w miejscu lokalu mieszkalnego powstał lokal użytkowy. Uważam, że pierwotna, frontowa fasada budynku miała symetryczny układ.

Na całe szczęście w nie najgorszym stanie znajdują się detale architektoniczne. Na frontowej fasadzie tej kamienicy, prawie w niezmienionej formie, zachowały się ścienne bonie i portal. Portal to ozdobne obramienia drzwi wejściowych do budynku. Niestety to wszystkie pozytywy.

Obecny stan techniczny zewnętrznych elementów budynku przy ulicy Dąbrowskiego 30 budzi wiele obaw. Pomijając takie „drobiazgi” jak zawilgocenia, łuszcząca się farba i odpadający tynk, tym co najbardziej mną wstrząsnęło jest przebudowa otworów okiennych i w efekcie zmiana ich pierwotnej formy. Otóż na parterze frontowej ściany budynku cztery otwory okienne „przecięto” żelbetowymi nadprożami. Ta destrukcyjna ingerencja „wysadziła w powietrze” dotychczasową, urzekającą swym pięknem, architekturę całego budynku. Ponadto w ścianie szczytowej tej kamienicy (od strony targowiska) wykonano trzy okna. Nie zamierzam tego ani sprawdzać, ani komentować. Z podobnymi sprawami stykam się na co dzień w Poznaniu. Zadam tylko dwa pytania. Czy Wojewódzki Konserwator Zabytków zgodził się na powstanie tych okien (w tym miejscu i w tym kształcie), a jeśli tak, to czy Starosta wydał na tę przebudowę pozwolenie? Kwestie dotyczące spełnienia warunków technicznych dyskretnie przemilczę… .

W opisanej sprawie pocieszającym nie może być fakt, że w dużo gorszym stanie technicznym znajduje się wiele innych budynków, usytuowanych w różnych częściach naszego miasta.

Przykład, który tu opisałem nie jest odosobniony. Jest „tylko” kolejnym dowodem, że w Środzie nieustannie dochodzi do niszczenia materialnej spuścizny po naszych przodkach. Przejawia się to rozbiórką lub degradacją techniczną najbardziej wartościowych obiektów.

                                                                                         Paweł Łukaszewski

Zdjęcia pochodzą z archiwum Pawła Łukaszewskiego