Te budynki są świadectwem dawnego dobrobytu Środy. Piękne domy, które dziś niszczeją i rozpadają się na naszych oczach

Środa Wielkopolska ze względu na swoją architekturę jest miastem urokliwym. Była by jeszcze piękniejsza, gdyby jedne z najbardziej imponujących budynków zamiast w ruinie, stały w blasku. Wybraliśmy najpiękniejsze wille i budynki, które po remoncie mogłyby stanowić ozdobę miasta.

Willa na Niedziałkowskiego znalazła się już na łamach GPŚ. Jest to jeden z pierwszych tak urokliwych obiektów, które widzą pasażerowie zdążający z dworca kolejowego w kierunku centrum. Z budynkiem wiąże się kilka legend miejskich, bardziej lub mniej strasznych, a także tych smutnych, nostalgicznych. Nie wiadomo kto wybudował tę wyjątkową willę, ale najbardziej znanym jej właścicielem był Artur Paschke. Willę wybudowano w stylu neogotyku elżbietańskiego i renesansu niderlandzkiego. Stan budynku nie zmienia się od lat, folie zabezpieczające okna są podarte i wiar hula po pustym budynku.

Dalej, przy największym rondzie w Środzie stoi majestatyczna willa, o charakterze kamienicy. Budynek ten góruje nad innymi przy rondzie i przykuwa uwagę swoim kształtem i charakterem. Budynek jest cały czas użytkowany i zamieszkany, a wewnątrz mieści się kilka lokali mieszkalnych. Pewnie dlatego wciąż jest w dobrym stanie, choć nie widnieje w spisie zabytków. Budynek powstał w 1908 roku, ma już zatem ponad 100 lat.

Kontynuując spacer ulicą Niedziałkowskiego w kierunku ulicy Dąbrowskiego po drodze napotkamy kolejną, imponującą willę z wieżyczką. Wieżyczka ta dodaje uroku całemu budynkowi, nadając mu charakteru miejskiego pałacyku. Budynek ten także jest zamieszkany, aczkolwiek on także oficjalnie nie widnieje w spisie zabytków. Niestety obiekt niszczeje, choć jesienią, kiedy liście porastającego go pnącza nabierają czerwonego koloru, prezentuje się wyjątkowo okazale. Budynek prawdopodobnie powstał w 1897 roku.

Niemalże naprzeciw tej willi, a tuż obok Szkoły Podstawowej numer 2 znajduje się kolejny piękny budynek mieszkalny. Wysoka willa o charakterze kamienicy nie znajduje się w rejestrze zabytków, choć wieżyczka przyciąga oko. Budynek jest w dość dobrym stanie. Według oficjalnych źródeł, willa ta powstała w 1905 roku.

Kolejnym imponującym budynkiem, a zarazem najstarszym w tym zestawieniu jest obiekt znajdujący się przy ulicy Kilińskiego. Budynek o typowo pruskiej architekturze powstał bowiem w 1833 roku i wciąż jest w użytku. Stanowił on siedzibę wójtostwa, a później urzędu skarbowego. Niemniej jednak, jest to prawie że ruina, budynek jest w bardzo złym stanie. Swoją wyjątkową architekturą mógłby także służyć za klimatyczny lokal gastronomiczny lub jakieś miejsce związane z kulturą. A tak – popada w ruinę.

Większość zabudowań w obrębie „starej” części miasta pochodzi z drugiej połowy XIX wieku lub z początków XX. Już koniec wieku XVIII rozpoczął nowy okres w rozwoju Środy jako miasta, albowiem rozpoczynała się wówczas powoli epoka industrialno-urbanistyczna. W 1795 roku burmistrz wystąpił o pozwolenie na likwidację średniowiecznych murów miejskich, zyskując dodatkowe tereny. Na obrzeżach miasta zaczęły pojawiać się duże firmy i manufaktury, których pracownicy potrzebowali lokum, a później powstałą także cukrownia Liczba mieszkańców rosła, rosły też potrzeby mieszkaniowe. Miasto się rozrastało, mieszkańcy się bogacili co odzwierciedla liczba zabytkowych domów, kamienic i innych założeń w sercu miasta. Choć Środa zyskała wówczas bardziej industrialny charakter, nie straciła średniowiecznego uroku.

Dawny, średniowieczny plan miasta jest doskonale czytelny i dziś, a uliczki przy Rynku i w obrębie dawnych murów miejskich można by w całości uznać za zabytkowe. Miasto potem zaczęło rozwijać się w kierunku szlaku na Poznań i Nowe Miasto, Gniezno, Źrenicę włączono do Środy. Gdyby w rejonie starego miasta odrestaurować elewacje wszystkich zabytkowych budynków, Środa mogłaby się pochwalić najpiękniejszym zabytkowym centrum w regionie, a może i w województwie.

[DAWNY]1650634406325[/DAWNY]