Areszt Śledczy w Środzie – zajrzyjmy do jego wnętrza

Jednym z najbardziej charakterystycznych, a zarazem tajemniczych, zespołów budynków i budowli w Środzie Wielkopolskiej jest Areszt Śledczy. Świetna lokalizacja, nietuzinkowa funkcja, wysoki mur z pozostałościami po charakterystycznej (od lat nieistniejącej) wieży obserwacyjnej czynią ten kompleks unikatowym. Nie ulega wątpliwości, że jego śródmiejskie położenie nie było dziełem przypadku. Ten szczególnego rodzaju hotel dobudowano do budynku Sądu, którego frontowa ściana zwrócona jest w stronę płyty Starego Rynku.

Autorem wielu fotografii, które znalazłem w albumach mojego ojca jest pan Józef Odalanowski. Jest on także autorem 3 zdjęć, które pokażę Państwu w niniejszym artykule. Pan Odalanowski wykonał je w 1991 roku – wewnątrz średzkiego Aresztu Śledczego. Dzięki jego pasji fotografowania nawet najbardziej niedostępnych zakamarków naszego miasta zobaczycie Państwo, jak pod koniec ubiegłego wieku wyglądały więzienne cele i spacerniak. Ale w tym materiale znajdziecie Państwo jeszcze jeden ciekawy obrazek. To fotografia przedstawiającą widok Aresztu Śledczego od strony ulicy 17 Września. Została ona wykonana przez mojego ojca Henryka Łukaszewskiego na przełomie la 80. i 90. XX wieku.

To nie tylko zespół świetnie usytuowanych obiektów budowlanych, ale co ważniejsze, to także miejsce pracy wielu pokoleń Średzian. Rodowici Średzianie z całą pewnością potrafią wymienić nazwiska wielu naszych krajan, którzy w tym zakładzie pracowali. Mnie przychodzą do głowy m.in. takie osoby jak: Bronisław Kaźmierczak, Grzegorz Fedorowicz, Zbigniew Dolata, Józef Telega, Wojciech Bartkowiak i oczywiście mój syn Marcin.

W przypadku Aresztu Śledczego, z czasów gdy pracowałem jeszcze w Środzie, najbardziej utkwiła mi w pamięci jego gruntowna przebudowa i remont. Kierowałem wtedy średzkim Urzędem Rejonowym, a dyrektorem Aresztu Śledczego był Bronisław Kaźmierczak. To właśnie pod jego rządami przeprowadzono największą modernizację tego obiektu. To pan Kaźmierczak koordynował proces inwestycyjny i pilnował, aby jego realizacja przebiegała wedle najwyższych standardów. Prace rozpoczęto w 1997, a zakończono w 2002 roku. Bronisław Kaźmierczak nie dożył momentu zakończenia tej inwestycji, zmarł w 2000 roku. Warto jednak pamiętać, że zarówno podniesienie rangi Aresztu Śledczego w Środzie, jak i poprawa warunków pracy strażników więziennych, to w dużej mierze jego zasługa.

Do 4 fotografii, które wykonano na początku lat 90., dołączyłem dwie wykonane ostatnio przeze mnie. Przedstawiają one widok Oddziału Zewnętrznego Zakładu Karnego w Gębarzewie (tak dziś nazywa się średzka jednostka penitencjarna) od strony ulicy 17 Września. Przyznacie Państwo, że obiekt ten nie wygląda już tak groźnie jak przed laty. Ostatnie trzy zdjęcia pochodzą z archiwum redakcji GPŚ.

Na koniec mała dygresja. Jednym z moich ulubionych utworów muzycznych, który wywodzi się z amerykańskiego nurtu rocka, jest „Spojrzenie zza krat” zespołu Grand Funk Railroad. Ta muzyczna perełka opowiada o utrapieniach związanych z więziennym odosobnieniem. Ja proponuję Państwu spojrzenie na wspomniany obiekt z naszej, osób praworządnych, perspektywy… .

                                                                          Paweł Łukaszewski