Wielka miłość średzianki - niezwykłe spotkanie w Miłosławiu

Juliusz Słowacki, wieszcz narodowy, tworzył w okresie romantyzmu. Jego wielki miłośnik, Józef Kościelski, właściciel dóbr Miłosławskich postanowił wystawić mu pomnik. W dniu jego odsłonięcia rozpoczęła się smutna historia miłosna. 

Pomnik Słowackiego znajdujący się w parku w Miłosławiu niedawno został odnowiony, a koszt renowacji wyniósł 60 tysięcy. Okazuje się, że jego odsłonięcie ponad 122 lata temu stało się przyczynkiem nieszczęśliwej miłości pewnej średzianki. Mowa tu o słynnej już „czwartej Marii Sienkiewicza” lub inaczej o „pięknej Wielkopolance”. Jednak tę historię należy zacząć od samego początku. 

Miłośnik Słowackiego z Miłosławia
Właściciel dóbr Miłosławskich od 1896 roku, był postacią niezwykle barwną. Józef Kościelski herbu Ogończyk (jeden z najstarszych znanych polskich herbów) był politykiem ale i literatą. Pisał dramaty i wiersze, ale bez większego powodzenia. Pieniądze, które otrzymał w spadku po wuju Władysławie zainwestował w dobra miłosławskie. Założył on w pałacu galerię malarzy polskich i gościł wielu znamienitych artystów.

Uruchomił w mieście fabrykę cygar. Był przez miejscowych niezwykle lubiany i szanowany, gdyż starał się opiekować tymi najbardziej potrzebującymi, robotnikami i ich dziećmi. Wybudował przedszkole, które otrzymywał i wydawał darmowe posiłki dla ubogich. Jako poeta i wielbiciel twórczości Juliusza Słowackiego ufundował pomnik wieszcza. Nie mógł go jednak postawić w mieście, gdyż pruskie władze tego zabraniały. Pomnik stanął więc w przypałacowym parku, a jego odsłonięcie było wyjątkowym wydarzeniem, na które zjechało się około trzystu gości z całego Królestwa i Wielkopolski.

Zresztą wybór Miłosławia na miejsce ustawienia pomnika nie był przypadkowy. Tak opisywała to wydarzenie Marianna Jasiecka w swoich pamiętnikach, które opublikowano w formie powieści pt. „Marianna i Róże”.

- Józefowi Kościelskiemu chodzi o przypomnienie, że w 1848 roku przyjechał do Poznania Juliusz Słowacki, opuszczając Paryż po to, aby wziąć udział w zbrojnej walce narodu. A w Miłosławiu w tym czasie polskie oddziały kosynierów odniosły pamiętne wszystkim zwycięstwo nad wojskiem pruskim. Pomnik Słowackiego w Miłosławiu ma więc upamiętnić nie tylko naszego wieszcza narodowego, ale i chlubną kartę z walk Wielkopolan o wolność narodu- zanotowała Marianna Jasiecka. 

Władysław Marcinkowski – twórca pomnika
Urodził się tuż za granicą powiatu średzkiego i wrzesińskiego – w Mieszkowie. Choć nie mieszkał tam (na rynku, w miejscu gdzie stał jego rodzinny dom, na współczesnym budynku wmurowano tablicę upamiętniającą miejsce narodzin rzeźbiarza. W jego sąsiedztwie urodzili się także gen. Stanisław Taczak i Heliodor Cepa) był mocno związany z Wielkopolską.

Jego rzeźby zdobiły pałace, świątynie, projektował m.in. nagrobek arcybiskupa Stablewskiego, medaliony portretowe (m.in. Chopina czy wybitnej aktorki Heleny Modrzejewskiej)  i popiersia. W jego dorobku są popiersia Karola Marcinkowskiego, Słowackiego w Miłosławiu i podobne w parku Marcinkowskiego w Poznaniu (24 lata po ustawieniu tego w Miłosławiu), popiersie Stanisława Staszica i pomnik Adama Mickiewicza w Śmiełowie. Był on oczywiście także obecny przy okazji odsłonięcia popiersia Słowackiego 16 września 1899 roku. 

Odsłonięcie pomnika i przemowa Sienkiewicza

Główną gwiazdą tego wydarzenia był nasz pisarz, twórca „Trylogii” i „Krzyżaków”. Całe wydarzenie opisała w swoim pamiętniku Marianna.

- Pomnik wykonał rzeźbiarz Władysław Marcinkowski. Za pomnikiem ustawiono chór, który na dany znak na rozpoczęcie całej uroczystości wykonał w sposób bardzo podniosły najstarszą pieśń polską Bogurodzica Dziewica. Pomiędzy szpalerem utworzonym przez zebranych gości wśród ogólnych ukłonów przeszedł aż do trybuny prowadzony przez panów Kościelskiego i Czartoryskiego pisarz Henryk Sienkiewicz – opisywała obecna na wydarzeniu Marianna.

Z opowiadań świadków wynikało, że przemowa Sienkiewicza była tak płomienna i piękna, że cała okolica wręcz zamilkła. Nawiązywał nie tylko do  Juliusza Słowackiego ale i do naszej narodowości. Niektórzy byli niezwykle wzruszeni, jak towarzysząca Mariannie Zosia, która się popłakała. Jego przemowa zebrała ogromne oklaski, a po kolejnym śpiewie chóru złożono pod pomnikiem kwiaty. Po uroczystościach w ogrodzie wydano obiad (gości było zbyt wielu aby wszyscy mogli zjeść w pałacu), prowadzono wiele rozmów i wszyscy chcieli porozmawiać z Henrykiem Sienkiewiczem. Jednak myśli pisarza i wzrok szukały już w tłumie zauważonej dzień wcześniej pięknej Wielkopolanki. Po uroczystościach panna już zniknęła z Miłosławia, ale nie z głowy Sienkiewicza. Do szwagierki Jadwigi Janczewskiej 4 października 1899 roku pisał o młodej pannie w liście.

- W Miłosławiu poznałem piękną Wielkopolankę, pannę Radziejewską, która uczyniła na mnie piorunujące wrażenie. Jest to moje ostatnie albo – żeby już sobie tak całkiem nie zamykać drzwi na przyszłość – co najmniej przedostatnie wielkie uczucie. Byłem u niej z wizytą w Poznaniu, ale wyjechała. Żeby ją korszun! - pisał rozemocjonowany Sienkiewicz.

Chodziło mu o Marię Radziejewską. Młoda dziewczyna urodziła się w Środzie w 1875 roku jako jedyna córka Władysława Radziejewskiego i Wandy z Goździewskich. Maria była osobą, którą można by opisać jako introwertyczkę, ale jednocześnie osobę obdarzoną artystyczną duszą. Najlepiej dogadywała się z bratem Stefanem, który również był osobą zamkniętą w sobie i stronił od ludzi. Maria nie dogadywała się matką, więc zamieszkała ze stryjenką Ludwiką, która prowadziła sporą oficynę wydawniczą. Stryjenka zatrudniła młodą i ciekawą świata Marię w charakterze dziennikarki i sekretarki w redakcji pisma „Katolik”. Choć gazeta wydawana była na Śląsku, Ludwika starała się aby opisywała ważne wydarzenia dotyczące naszej narodowości. Zdecydowano więc, że na tak ważne wydarzenie jak odsłonięcie pierwszego i jedynego pomnika Juliusza Słowackiego, na które zaproszono wiele ważnych postaci, należy oddelegować korespondenta. Wysłano na to wydarzenie Marię, która już na kolacji 15 września zauroczyła Sienkiewicza. 

Wkrótce dalsza część tej smutnej historii.

[DAWNY]1639920861189[/DAWNY]