Czym zajmują się badacze w Słupi Wielkiej?

Stacja Doświadczalna Oceny Odmian w Słupi Wielkiej odgrywa kluczową rolę w badaniach nad rolniczymi odmianami roślin, wspierając rozwój rolnictwa w Polsce. Jest to największy oddział Centralnego Ośrodka Badania Odmian Roślin Uprawnych w Polsce, specjalizujący się głównie w badaniach OWT oraz zajmujący się porcjowaniem i rozsyłaniem nasion do placówek badawczych na terenie całego kraju. Jakie są cele placówki, jak wygląda rejestracja odmian, co dzieje się za drzwiami laboratoriów COBORU oraz czym jest inicjatywa białkowa, opowiadał w rozmowie z nami Dyrektor Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Słupi Wielkiej Rafał Cyfert.

Od zgłoszenia do rejestracji

– COBORU zajmuje się rejestracją odmian i przekazywaniem informacji na ich temat rolnikom, hodowcom oraz podmiotom zajmujących się handlem materiałem siewnym. Zgodnie z ustawą o nasiennictwie, aby odmiana mogła być zarejestrowana i dostępna na rynku, musi przejść dwu lub trzyletnie badania OWT i WGO. W badaniach OWT ocenia odrębność, wyrównanie i trwałość. Oznacza to, że dana odmiana musi wyróżniać się przynajmniej jedną cechą od innych odmian już obecnych na rynku, być jednorodna pod względem wyglądu (np. wielkości, koloru kłosa), a także zachowywać te cechy w kolejnych latach. Drugim rodzajem badań prowadzonych przez stację są badania wartości gospodarczej odmian. W ramach tych badań analizuje się między innymi plon, wysokość roślin, odporność na choroby oraz właściwości użytkowe, takie jak zawartość białka i glutenu. Po maksymalnie trzech latach badań, jeśli dana odmiana wykazuje lepsze wyniki niż odmiany wzorcowe i spełnia określone wymogi, może być zarekomendowana do wpisania do Krajowego Rejestru. Decyzję o wpisie podejmuje dyrektor COBORU po zasięgnięciu opinii komisji rejestrowej – tłumaczy dyrektor Rafał Cyfert.

Co się dzieje po rejestrze?

W ramach działalności Stacji Doświadczalnej Oceny Odmian w Słupi Wielkiej, jednym z kluczowych elementów jest wdrożenie porejestrowego doświadczalnictwa, znanego jako PDO. Po wpisaniu danej odmiany do rejestru, nie kończy się na tym jej ocena – odmiana musi być nieustannie monitorowana, aby sprawdzić, jak zmieniające się warunki wpływają na jej cechy, takie jak odporność na choroby. Na przykład, odmiana, która początkowo wykazuje wysoką odporność na mączniaka, może z czasem stracić tę cechę pod wpływem naturalnych czynników. PDO to system funkcjonujący na poziomie wojewódzkim, który pozwala na rekomendowanie wybranych odmian do uprawy w konkretnym regionie. W województwie tworzy się listę odmian zalecanych d o uprawy, co jest jednym z głównych zadań stacji w Słupi Wielkiej. Co ciekawe, do COBORU można również zgłosić odmianę roślin ozdobnych, które nie są wpisywane do krajowego rejestru, ale mogą być objęte ochroną prawną. Przykładowo, jeśli ktoś wyhodował nowy krzew o unikalnych cechach, może zgłosić go do COBORU, aby zabezpieczyć swoje prawa do odmiany. COBORU przeprowadza wówczas badania mające na celu ocenę OWT, co pozwala na uzyskanie ochrony prawnej dla takiej odmiany, zapobiegając jej kradzieży lub kopiowaniu.

Prace w laboratorium „od kuchni”

– Aby nadążyć za rozwojem technologii, niezbędne jest, by ocena odmian roślin była zgodna z międzynarodowymi standardami. Metodyki badawcze stosowane w Europie, jak i na świecie, są coraz bardziej zunifikowane, co umożliwia porównywanie wyników pomiędzy różnymi krajami. W Polsce procesy oceny od-mian nie powinny się znacząco róż-nić od tych prowadzonych w Hiszpanii, Grecji czy Australii- tłumaczy Rafał Cyfert.

Badania nad odmianami roślin obejmują różnorodne metody, zarówno polowe, jak i laboratoryjne, prowadzone w kontrolowanych warunkach. Przykładem może być testowanie odporności roślin na niskie temperatury. Tu przykładem jest zakład doświadczalny w Śremie, gdzie rośliny testowane są w specjalnych komorach temperaturowych, gdzie symulowane są zimowe warunki, a następnie badana jest ich zdolność do przetrwania. Innym przykładem jest prowadzenie badań mające na celu określenie odporności na różne choroby. Często, gdy warunki naturalne nie sprzyjają rozwojowi patogenów, infekuje się rośliny sztucznie, aby zobaczyć, jak reagują na konkretne choroby. W laboratorium COBORU w Słupi Wielkiej przeprowadza się między innymi badania nad składem roślin, analizując na przykład ich wartość wypiekową w przypadku pszenic czy przydatność odmian jęczmienia do przemysłu browarnego. W laboratorium działa także „piekarnia”, w której z testowanych odmian zbóż wyrabiane jest ciasto, a następnie oceniane są jego właściwości. Na tej podstawie specjaliści mogą stwierdzić, czy dana odmiana zboża nadaje się do produkcji piekarskiej lub cukierniczej. Stacja w Słupi Wielkiej z kolei dysponuje laboratorium badań wzorcowych, gdzie przechowuje nasiona mateczne.

Współpraca z rolnikami

Jako urząd, zadaniem instytucji jest potwierdzenie, że dana odmiana została przetestowana w warunkach właściwych dla naszego regionu. Rolnicy, którzy decydują się na odmiany rekomendowane w ramach Listy Odmian Zalecanych, mogą mieć pewność, że spełniają one wymagania tego obszaru i nie zawiodą

– Gwarantujemy, że dostarczane przez nas informacje są wiarygodne i obiektywne, ponieważ jako urzędnicy jesteśmy bezstronni. Każda odmiana po rejestracji otrzymuje szczegółowy opis swoich cech, przedstawiający zarówno jej zalety, jak i wady. Świadomi rolnicy odwiedzają nas, szukając rzetelnych informacji na temat odmian, które przetestowaliśmy, by móc podjąć odpowiedzialną decyzję- dodaje rozmówca.

Co roku tworzona jest lista odmian zalecanych dla rolników, a informacje o tym są regularnie publikowane w prasie. Stacja w Słupi Wielkiej organizuje także Dni Pola, podczas których rolnicy mogą odwiedzić nasze poletka pokazowe. W ramach wydarzenia odbywają się prelekcje i wykłady, po których uczestnicy mają okazję wyjść w pole, gdzie prezentowane są różne kolekcje odmian. Stanowi to okazję, aby na własne oczy zobaczyć, jak poszczególne odmiany wyglądają i jak rosną w praktyce. Zespół specjalistów omawia odmiany i ich właściwości, a informacje o nich są publikowane, aby służyć rolnikom przy podejmowaniu decyzji dotyczących upraw.

Czym jest inicjatywa białkowa?

Inicjatywa białkowa Ministerstwa Rolnictwa ma na celu zachęcenie rolników w Polsce do korzystania z roślin białkowych, aby zredukować zależność od importowanej soi modyfikowanej. Program koncentruje się na badaniach różnych gatunków roślin bobowatych, aby móc rekomendować ich uprawy na terenie całego kraju. W ramach podjętej inicjatywy rozszerzono zakres badań nad d oświadczeniami odmianowymi. Celem jest dostarczenie rolnikom jak najwięcej informacji na temat roślin bobowatych, w tym ich przystosowania do różnych rejonów Polski, co ma pomóc w zwiększeniu ich wykorzystania w rodzimym rolnictwie.