"Rządy PZPR są także częścią historii naszego miasta i powiatu"

Polska Rzeczpospolita Ludowa, to dla młodych ludzi Polska znana jedynie z podręczników historii lub opowiadań rodziców i dziadków. Dla ludzi starszych, to lata ich dzieciństwa, młodości, ciężkiej pracy, a przede wszystkim walki o wolność.

Ilekroć opowiadam swoim wnukom tamten czas, słuchają mnie z niedowierzaniem. Jak to? Puste półki? Niewiele warte pieniądze? Brak lokalnego samorządu? Europa z zamkniętymi dla nas granicami? Nasze paszporty na komendach milicji? Brak wolnych wyborów? Media tylko państwowe? Kartki (nie tylko) na żywność? Brak możliwości awansu dla ludzi nie należących do partii? Samochód na talon? Prawie cała gospodarka w rękach państwa? Brak przyjaciół w państwach zachodniej cywilizacji? Takich, nieprawdopodobnych dziś pytań pada wiele.

Nie wdając się w szczegółowe uwarunkowania, dotyczące genezy Polskiej Rzeczpospolitej Ludowej należy tylko przypomnieć, że PRL była państwem niedemokratycznym, w pełni podporządkowanym Związkowi Socjalistycznych Republik Radzieckich, państwem nie respektującym żadnych demokratycznych reguł, państwem ograniczającym prawa człowieka, w tym prawa polityczne i wolność słowa, państwem represyjnym (tłumiącym wszelkie protesty) oraz ograniczającym prywatną własność i działalność gospodarczą. Na czele takiego państwa, od 15 grudnia 1948 roku, stała Polska Zjednoczona Partia Robotnicza.

PZPR była komunistyczną monopartią, realizującą idee marksizmu-leninizmu i komunizmu. Sprawowała władzę absolutną, bowiem poprawka do konstytucji z 1976 roku nadała jej status „przewodniej siły narodu”. Partia ta, przy pomocy ogromnego aparatu przymusu, dążyła do kontroli wszystkich sfer życia społeczno-gospodarczego i zarządzała całym państwem – od szczytów władzy, przez administrację, po najmniejszy zakład pracy. Kierowała centralnie zarządzaną gospodarką, którą określano mianem nakazowo-rozdzielczej. Rzec można, była właścicielem całej Polski Ludowej. Rewolucja Solidarności, na nasze szczęście, wyrzuciła tę partię i system, który próbowała w Polsce stworzyć na śmietnik historii. W nocy z 28 na 29 stycznia 1990 roku PZPR uległa samorozwiązaniu, a sztandar partii wyprowadzono z Sali Kongresowej w Warszawie. Większość byłych działaczy PZPR potrafiło jednak zaakceptować nową, demokratyczną rzeczywistość. Po 1990-tym roku otrzymali szansę, którą wykorzystali do budowy niepodległej i silnej Polski. Historia tej partii, choć długa, a dla wielu Polaków tragiczna, dowodzi, że nawet najbardziej antydemokratyczne rządy w końcu upadają!

Rządy PZPR są także częścią historii naszego miasta i powiatu. Zmiana ustroju przebiegała u nas pokojowo i w drodze dialogu. Definitywny koniec starej władzy nastąpił w wyniku w pełni wolnych, samorządowych wyborów, które odbyły się 27 maja 1990 roku. Większość w Średzkiej Radzie Miasta, jak i w całym kraju, zdobyli kandydaci Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”. Pierwszym niekomunistycznym burmistrzem Środy został Marek Godlewski.

„Zapomnieć znaczy powtórzyć”. Spójrzmy więc na zdjęcia przypominające lata „świetności”, a potem upadek PZPR w Środzie. Oby żaden totalitaryzm już nigdy w Polsce nie zagościł… .

                                                                                           Paweł Łukaszewski

Zdjęcia z archiwum Pawła Łukaszewskiego