Stary Rynek z dawnych lat i pomnik

12:47, 13.08.2021 M.B Aktualizacja: 12:59, 13.08.2021

Rynek zawsze uważany jest za centrum danej miejscowości i zazwyczaj jest to najatrakcyjniejsza pod względem wizualnym część miasta. Średzki rynek obecnie znacznie różni się od swoich poprzednich odsłon o czym zaraz się przekonacie.

Spacerując w kierunku serca miasta przemierzamy wąskie, wybrukowane uliczki, które mogłyby być piękne, gdyby część budynków została odnowiona. Mijamy stare budownictwo, z którego spada tynk, poprzetykane bryłami z lat późniejszych. Stojąc na środku rynku jesteśmy otoczeni przez urokliwe kamieniczki. Tak jak i na dawnych pocztówkach rynek znów pokrywa bruk choć zgoła oddmieny od tego dawnego, a i zieleni znacznie mniej. Zamiast hydrantu za źródło wody służy fontanna, a rozstawiony namiot jest miejscem imprez.

Tak jak i teraz, dawniej odbywały się tutaj najważniejsze uroczystości, zarówno o charakterze świeckim, jak i religijnym. Z najnowszej historii warto przypomnieć obchody 700-lecia Środy, Ogólnopolski Festiwal Wokalno-Instrumentalny dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej (ogromna szkoda, że nie jest kontynuowany!), uroczystości Bożego Ciała, czy też w przeszłości prezentacje uczestników pierwszomajowych pochodów przed honorową trybuną, na której zasiadali przedstawiciele ówczesnych władz.

To centralne miejsce naszego miasta na przestrzeni nie tylko ostatnich lat, ale przede wszystkim wieków przechodziło wiele transformacji. Czasami były one bardziej przyjazne ludziom, czasami mniej. Zawsze było to jednak miejsce wyjątkowe i atrakcyjne.

Na starych pocztówkach możemy podziwiać Stary Rynek z dawnych lat, których średzianie już nie pamiętają. Urocze senatorówki stoją do dziś, jednak nie cztery a trzy. Jedną rozebrano aby poszerzyć wejście na rynek podczas Zjazdu Katolickiego w 1938 roku. Młodsi średzianie nie będą jednak pamiętać, że w PRL-u na rynku znajdowały się także słynne ,,taniejadki”, czyli stragany z tanim jedzeniem i kiosk. Co ciekawe, na rynku znajdowała się także stacja paliw, a tuż obok dworzec PKS.

- Pamiętam jak byłem taki mały i stąd właśnie, gdzie siedzę teraz, wsiadałem do autobusu. Po prawej był CPN - wspomina średzianin spotkany na rynku. Inny, jego kolega dodaje - Tam stały taniejadki i każdy tam chodził, bo jedzenie było dobre i bardzo tanie. Pod koniec lat 60 to wszystko zlikwidowano - wyjaśnił.

Bezspornym jest, że w 1967 roku należało upamiętnić 700-lecie nadania praw miejskich miastu Środa. Liczba uroczystości, odsłonięć, czy inwestycji, zrealizowanych z okazji tego jubileuszu, była imponująca.

Jedną z form upamiętnienia tego wydarzenia, która jednak wzbudziła wówczas, a i dziś wzbudza, mnóstwo kontrowersji była budowa pomnika 700-lecia naszego miasta. Pomnik ten stanął na Starym Rynku. Oczywiście zapewne nikt z mieszkańców Środy nie ma pretensji o to, że ten pomnik w ogóle powstał. Wątpliwości dotyczą natomiast tego, czy należało go zrealizować w tak słabej pod względem architektonicznym formie i na dodatek, wyeksponować ten pomysł w tak reprezentacyjnym miejscu? W zestawieniu z obecnym wyglądem Starego Rynku, bardzo nawiązującym do historii naszego miasta, choć z deficytem zieleni, trudno nie mieć wątpliwości, czy ówczesna lokalizacja pomnika, i to w tak kontrowersyjnej formie, była dobrym pomysłem.

Ta socrealistyczna bryła kilku brył została uroczyście odsłonięta 17 września 1967 roku na płycie Starego Rynku w Środzie i stała tam do 2010 roku. Dokładnie o 43 lata za długo, a i te ponad cztery dekady jego obecności na Starym Rynku, nie spowodowały wkomponowania się tej budowli w charakter otaczającej zabudowy. Ale niestety i nowe miejsce tego pomnika (skwer przy ulicy Kilińskiego), również wybrano wyjątkowo nieszczęśliwie.

Być może włodarze musieliby podjąć się dokonania pewnych zmian w wyglądzie rynku i lokalizacji pomnika. Zdecydowanie przydałoby się zazielenić bardziej Stary Rynek, aby stał się miejscem bardziej sprzyjającym spacerowiczom. Wspominaliśmy już o panującej w mieście betonozie, dlatego zielony rynek mógłby odczarować wizerunek miasta. Warto by także zająć się odnowieniem centralnej części starej części miasta i przeniesieniem pomnika w miejsce, gdzie bardziej by się wtopił w krajobraz.